Thứ Bảy, 10 tháng 12, 2016

Thơ Sergei Esenin. Phần IX. Trường ca TRỞ LẠI QUÊ HƯƠNG

Sergei Esenin. 201 bài thơ Thơ và Trường ca


NGƯỜI ĐÁNH TRỐNG TRỜI

1

Ê, những kẻ tôi đòi
Bụng bám vào mặt đất
Bây giờ mắt trăng từ dưới nước
Ngựa đã uống hết rồi.

Những ngôi sao như lá vàng đang rót
Xuống những dòng sông trên đồng.
Cách mạng muôn năm
Cả trên trời, dưới đất!

Ta ném hồn như bom
Vãi ra tiếng còi bão tuyết.
Ta sợ gì nước bọt
Nhổ vào cánh cổng trời xanh?

Có phải ta sợ những thống soái
Của bầy khỉ trắng kia chăng?
Thế giới này như đội kỵ binh
Khát khao những bờ bến mới.

2

Nếu đây là mặt trời
Trong âm mưu cùng với chúng
Thì ta giương súng
Cả hàng ngũ hướng vào.

Nếu đây là mặt trăng
Người bạn của thế lực kia đen tối
Thì ta sẽ từ trời xanh
Ném đá ào ào vào gáy.

Ta xua hết mây đen
Những con đường nhào đất
Quả đất như lục lạc
Lên cầu vồng treo lên.

Còn ngươi hãy ngân vang
Mẹ – mặt đất ẩm ướt
Về rừng, về cánh đồng
Của mền quê xanh mướt.

3

Hỡi những người lính, những người lính
Chiếc roi da lấp lánh trên vòi rồng
Ai tình hữu ái và tự do mong muốn
Người đó coi cái chết tựa lông hồng.

Hãy đoàn kết chặt chẽ như bức tường!
Những ai căm ghét màn sương và khói
Bằng bàn tay đã chai sần người ấy
Giật mặt trời làm một chiếc trống vàng.

Giật mặt trời và bước đi trên đường
Rót lời gọi trên những hồ sức mạnh
Trong bóng tối của nhà thờ và đinh
Thành màu trắng của một bầy khỉ trắng.

4

Hãy vững tin rằng chúng ta sẽ thắng!
Rằng bến bờ mới mẻ chẳng xa xăm
Móng vuốt trắng tinh của từng ngọn sóng
Sẽ cào cấu lên những bãi cát vàng.

Sắp tới đây một đợt sóng cuối cùng
Sẽ vẩy lên mặt trăng nhiều vô kể
Và con tim – ngọn nến sau ngày lễ
Của công xã và quần chúng nhân dân.

Da sạm đen, đoàn kết một đoàn quân
Ta đi lên đoàn kết toàn thế giới
Ta đi lên bằng nhiệt tình sôi nổi
Và đám mây của bầy khỉ sẽ tan.

Ta đi lên, còn ở sau rừng cây
Xuyên qua màn sương, xuyên qua màu trắng
Người đánh trống trời của ta sẽ đánh
Sẽ đánh vào chiếc trống – mặt trời.
1918-1919.



SOROKOUST
(Những lời cầu nguyện cho người chết trong 40 ngày)
Tặng A. Mariengof

1

Tù và chết đang thổi!
Còn ta biết làm sao được bây giờ
Trên những con đường lầy lội?

Các ngươi, những kẻ yêu bọ chét
Các ngươi có muốn chăng……..

Đầy ắp vẻ dịu dàng trên gương mặt
Yêu hoặc không yêu – cứ nhận lấy cho mình.
Thật dễ chịu khi hoàng hôn trêu chọc
Và trút vào những đôi mông chắc nịch
Cái chổi nào thấm máu của bình minh.

Sắp tới đây giá lạnh bằng bụi vôi nhuộm trắng
Ngôi làng này và những đồng cỏ kia.
Sẽ không còn nơi để ẩn náu kẻ thù
Sẽ không còn nơi lẩn tránh.
Và đây, kẻ thù với cái bụng
Bằng sắt, và sẽ xoè rộng bàn tay.

Chiếc cối xay gió cũ sẽ vểnh đôi tai
Cối xay gió nghe hơi và tiên đoán
Và con bò trong sân im lặng
Vì đầu óc của mình đã rót hết cho bê con
Bên bờ giậu cọ cái lưỡi của mình
Cảm nhận ra trên cánh đồng có điều chi tai họa.

2

Phía sau làng, có phải là vì thế
Mà tiếng phong cầm nức nở khóc than:
Ta-li-a-la-la, ti-li-gôm
Treo trên khung cửa sổ trắng.
Và ngọn gió mùa thu màu vàng
Có phải vì thế mà chạm vào mặt nước màu xanh
Như chiếc bàn chải ngựa kia bằng sắt
Chải sạch lá vàng từ những cây phong.
Đang bước đi một người đưa tin khủng khiếp vô cùng
Bước chân khệnh khạng đập vỡ những cánh rừng.
Và tất cả những bài ca đều trở nên buồn bã
Sau tiếng kêu của ễnh ương trong rơm chí choé.
Ô, bình minh điện khí hoá
Bằng dây đai và vẻ ôm choàng
Lên bụng những mái nhà con
Đang thức dậy một cơn sốt bằng gang thép! 






Các ngươi có nhìn thấy chăng
Đang chạy trên thảo nguyên
Trong sương hồ đang cắt
Thở phì phò bằng lỗ mũi sắt
Một con tàu trên bàn chân gang?

Còn sau lưng
Trên hoa cỏ rậm
Như trong cuộc đua tuyệt vọng
Vắt đôi chân nhỏ lên đến tận đầu
Con ngựa nhỏ tung bờm đang phóng?

Kẻ khờ khạo dễ thương
Nó về đâu cố theo cho kịp?
Chẳng lẽ nó không biết rằng con ngựa bằng da bằng thịt
Đành chịu thua ngựa bằng thép bằng gang?
Chẳng lẽ nó không biết rằng trên những cánh đồng
Bước chân xưa đã không còn quay trở lại
Khi mà hai cô gái Nga xinh đẹp nơi đồng nội
Bị đem dâng để lấy ngựa – một kẻ mục cư?
Số phận nơi bán mua đã khác hẳn bây giờ
Lạch nước sâu thức dậy bằng tiếng kêu cót két
Dùng hàng nghìn pút da ngựa và cả thịt
Người ta đem mua đầu máy bây giờ.

4

Vị khách kinh tởm kia, quỉ hãy bắt mi đi!
Bài hát của ta và mi không thể nào quen nổi.
Ta chỉ tiếc rằng từ cái thời ta hãy còn nhỏ tuổi
Đã không phải dìm mi như cái xô xuống đáy giếng sâu.
Giờ chúng vẫn đứng và nhìn ngó mà chẳng u sầu
Tô những bờ môi trong những nụ hôn bằng sắt
Chỉ có ta, như người hát thánh ca, đành phải hát
Lời nguyện cầu cho tổ quốc yêu thương.
Chính vì thế mà trong tháng chín u buồn
Trên mặt đất khô và lạnh lẽo
Đập đầu vào bờ giậu
Quả thanh lương trà đỏ như máu đang tuôn.
Chính vì thế mà đâm rễ nỗi buồn
Trong tiếng đàn ta-lian-ka thành chuỗi
Và chàng thợ cày mê mải
Đắm chìm trong “nước mắt quê hương”.
1920
________________

*Phần 3 của tác phẩm nói về một biến cố hiện thực. Trong bức thư gửi Livshits E. N. , Esenin viết: “Điều này đã làm tôi cảm kích… chỉ nỗi buồn thú vật thân thương đã mất và sức mạnh khủng khiếp, chết chóc của cơ giới. Một ví dụ về điều này. Chúng tôi đi tàu từ Tikhoretskaya đến Piattigorsk, bỗng nghe thấy tiếng kêu và chúng tôi ngó qua cửa sổ thấy một con ngựa non chạy đuổi theo con tàu và không hiểu sao nó lại nghĩ rằng sẽ vượt con tàu. Con ngựa chạy đuổi rất lâu nhưng cuối cùng đã đuối sức và đến một ga nào đấy người ta đã bắt lấy nó. Sự kiện này với ai đó thì không có gì nhưng với tôi nó nói lên rất nhiều điều. Con ngựa sắt đã thắng con ngựa bằng xương thịt. Và con ngựa non, đối với tôi, là hình ảnh về làng quê đang dần chết…” Những bài thơ “Tôi – thi sĩ cuối cùng của nông thôn”; “Thế giới của ta cổ xưa, bí ẩn”… cũng đều về đề tài này.
Nguyễn Bính của Việt Nam đã từng tê tái với cảnh “hoa xoan đã nát dưới chân giày..” và đã rất khổ sở khi thấy cô em đi tỉnh về mặc áo cài khuy bấm nhưng sợ mất lòng em ông đã không dám nói ra, mà chỉ thầm van xin cô hãy giữ lấy cái vẻ quê mùa với quần nái đen, khăn mỏ quạ. Còn Esenin của nước Nga, trước đó mấy chục năm, đã phát khóc lên khi thấy con ngựa bằng xương bằng thịt đành chịu thua ngựa bằng thép bằng gang… Ta thấy hai nhà thơ này có những nét thật giống nhau.



LỜI TỰ THÚ CỦA TÊN DU ĐÃNG

Không phải ai cũng biết hát
Không phải người nào cũng được trời cho
Quả táo rơi dưới chân người khác.

Này là lời thú nhận lớn nhất
Do một tên du đãng xưng lời.

Tôi cố ý để đầu tóc rối bời
Với cái đầu như cây đèn trên vai.
Mùa thu lụi tàn của tâm hồn người khác
Tôi thích trong bóng tối soi lên.
Tôi thích những hòn đá sỉ nhục
Ném vào tôi như mưa đá cơn giông
Khi đó tôi chỉ nắm tay thật chặt
Cái bong bóng nghiêng của mái tóc mình.

Rất dễ chịu tôi nhớ về khi đó
Cái đầm rêu, giọng khản của cây sồi
Bố mẹ tôi hiện sống ở đâu đó
Bố mẹ chẳng hề cần đến thơ tôi
Như máu thịt, ruộng đồng, tôi quí họ
Và như mưa xuân tưới xuống cỏ cây.
Họ lấy cào đánh vào các ngươi đó
Vì mỗi tiếng kêu các người ném vào tôi.

Những người nông dân tội nghiệp!
Bố mẹ, có lẽ, đã không còn đẹp
Và vẫn hay sợ Chúa, sợ đầm lầy
Ôi, giá mà bố mẹ hiểu con đây
Rằng con trai bố mẹ ở nước Nga này
Là nhà thơ ưu tú nhất!
Có phải con tim bố mẹ đã từng lạnh ngắt
Khi con nhúng đôi chân trần vào vũng nước mùa thu
Thế mà bây giờ con đi ngao du
Mũ cao sang, giày bóng mượt.

Nhưng trong hắn vẫn còn vẻ ham mê ngày trước
Của cái dòng ngổ ngáo nông thôn.
Với mỗi con bò đeo tấm biển của quầy hàng thịt
Hắn đã cúi chào từ chốn xa xăm.
Và khi gặp những người xà ích
Hắn lại nhớ mùi phân của ruộng đồng
Hắn sẵn sàng nâng đuôi từng con ngựa
Như váy cưới nàng dâu trong lễ tân hôn.

Tôi yêu quê hương
Tôi yêu quê hương mình tha thiết!
Dù quê hương có nỗi buồn da diết
Cái miệng lem luốc của con ngựa làm cho tôi thích
Và trong đêm khuya tiếng ếch nhái dặt dìu.
Tôi đau đớn ngọt ngào bằng hoài niệm ấu thơ
Mơ về khói sương của những chiều tháng tư.
Có vẻ như đang ngồi sưởi ấm
Cây phong nhà trước đống lửa bình minh
Trên cây phong có biết bao nhiêu là trứng quạ khoang
Và tôi đã từng trèo lên ăn cắp trứng!
Không biết bây giờ có còn xanh trên ngọn?
Và có như xưa, chắc chắn lớp vỏ bì?

Còn con chó thân yêu kia
Con chó trung thành và loang lổ?!
Mày già trở nên mù và kêu the thé
Kéo cái đuôi lòng thòng mày chạy quanh sân
Không còn đánh hơi ra đâu bánh mì, đâu cửa.
Những trò nghịch ngợm kia tao quí hóa
Khi mẹ sắp những mẩu bánh mì tròn
Tao cùng với mày, theo lượt cắn ăn
Không xâm phạm của nhau dù một chút.

Tôi giờ vẫn như ngày trước
Tấm lòng tôi vẫn như xưa.
Như cây thỉ xa, nở hoa trên gương mặt.
Trải chiếc chiếu thơ
Tôi muốn nói ra những lời dịu ngọt.

Chúc ngủ ngon!
Chúc tất cả ngủ ngon!
Giọt sương reo vang trên hoa cỏ hoàng hôn
Và hôm nay tôi vô cùng muốn
Đái từ cửa sổ vào trăng…

Ánh sáng màu xanh, ôi ánh sáng màu xanh!
Trong màu xanh này chết đi không thấy tiếc.
Nhưng mà tôi nghĩ rằng trơ trẽn thật
Gắn mình vào cái đuôi của ngọn đèn!
Chòm sao Phi mã xưa tốt bụng ghé thăm
Nhưng liệu ta có cần nước kiệu ngươi chầm chậm?
Ta đến đây như bậc thầy cứng rắn
Để hát ngợi ca những chú chuột đồng
Cái đầu ta tựa như ngày tháng tám
Rót rượu nho của mái tóc măng.

Tôi muốn làm một cánh buồm màu vàng
Về xứ sở mà chúng ta muốn đến.
1920



TRỞ LẠI QUÊ HƯƠNG 

Tôi trở về thăm quê cũ 

Về thăm ngôi làng nhỏ 

Nơi tôi đã từng sống thuở ấu thơ 

Nơi cái chòi gỗ bạch dương của nhà thờ 
Vút lên tháp chuông không còn cây Thánh giá. 

Có biết bao nhiêu đổi thay nơi đó 
Trong cuộc sống thôn quê lạc hậu, nghèo nàn 
Và có biết bao điều khám phá 
Bám theo tôi sau mỗi bước chân. 

Ngôi nhà cha mẹ thân yêu 
Tôi đã không còn nhận ra được nữa 
Cây phong quen thuộc không còn đung đưa bên cửa sổ 
Và mẹ tôi không còn ngồi bên bục cửa 
Ném cháo mạch ra sân nuôi những chú gà. 

Mẹ đã già, chắc vậy, đã già 
Vâng, mẹ đã già 
Tôi buồn bã ngắm nhìn quanh bốn phía 
Sao chẳng có vẻ gì quen thuộc cả! 
Chỉ ngọn đồi vẫn trắng xoá như xưa 
Và dưới chân đồi 
Một hòn đá màu xám rất to. 

Đây là bãi tha ma! 
Những cây Thánh giá lắc lư 
Tựa như người chết trong trận đánh giáp la cà 
Những cánh tay cứng đờ giang rộng còn vật vã. 

Một ông già đang quét lá 
Trên con đường nhỏ về phía tôi. 
“Ơi ông bạn già ơi 
Làm ơn chỉ giùm tôi 
Nhà bà Tatyana Esenina với”. 

“Nhà bà Tatyana… 
Sau ngôi nhà gỗ này. 
Thế cậu là ai? 
Người bà con? 
Hay là thằng con trai phiêu bạt?” 

“Vâng ạ, là con trai 
Nhưng mà ông già sao lại thế này 
Hãy nói cho con nghe 
Có điều gì làm ông buồn bã vậy?” 

“Ừ, ông buồn cháu ạ 
Ông buồn vì cháu không nhận ra ông!…” 
“Thì ra đây là ông của cháu hay sao?” 
Thế rồi bắt đầu một câu chuyện buồn rầu 
Bằng nước mắt rơi lên những cành hoa bụi. 
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

“Cháu hình như đã gần ba mươi tuổi 
Còn ông đã chín mươi 
Sắp sửa về chín suối 
Đã đến lúc chia tay với cuộc đời”. 
Ông nói mà trán ông nhăn lại 
“Chà!… Thời buổi!… 
Thế con có vào đảng không?” 
“Dạ thưa, không!…” 
“Thế mà các em con đã vào đoàn 
Như thế để làm gì không biết! 
Ngày hôm qua tranh Thánh chúng đem vứt hết 
Cây Thánh giá cũng đã bị gỡ ngoài nhà thờ. 
Chẳng còn nơi để cầu nguyện nữa bây giờ. 
Ông chỉ còn nước đi vào rừng 
Cầu nguyện những cây dương… 
Chỉ còn cách như vậy… 
Thôi ta đi về nhà 
Rồi con sẽ thấy”. 
Và chúng tôi đi trên con đường bên mép ruộng 
Tôi mỉm cười với đồng đất, cánh rừng 
Còn ông buồn rầu nhìn cái tháp chuông. 
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

“Chào mẹ, con chào mẹ!” 
Tôi đưa khăn lau giọt nước mắt rơi 
Đến con bò cũng phải khóc lên thôi 
Khi nhìn thấy cảnh nghèo nàn như thế. 

Tờ lịch trên tường với bức ảnh Lê Nin 
Đấy là cuộc đời của các cô em gái 
Chứ không phải của tôi 
Nhưng tôi sẵn sàng quì xuống ngắm nhìn Người 
Ơi quê hương của tôi yêu dấu. 

Hàng xóm chạy sang thăm… 
Một người phụ nữ với đứa bé con. 
Không còn ai nhận ra tôi – những người hàng xóm. 
Con chó già theo kiểu của Bai-rơn* 
Đã đón tôi bằng tiếng sủa vang trước cổng. 

Ôi quê mẹ dấu yêu! 
Người không trở thành như tôi muốn 
Không phải. 
Và tôi, tất nhiên, cũng thay đổi rất nhiều 
Ông và mẹ càng buồn và thất vọng bao nhiêu 
Thì càng cười vui bấy nhiêu các cô em gái. 

Tất nhiên, Lê Nin với tôi không là thần tượng 
Tôi biết thế giới này… 
Và tôi yêu gia đình tôi… 
Nhưng dù sao tôi vẫn nghiêng mình cúi xuống 
Rồi sau đấy tôi ngồi lên chiếc ghế dài. 

“Nói điều gì đi em gái của anh!” 
Em gái tôi mở cuốn “Tư bản” 
Như mở quyển Thánh Kinh 
Em nói về Các Mác 
Về Ăng-ghen… 
Còn tôi, tất nhiên 
Những sách này không bao giờ tôi đọc. 

Tôi cảm thấy buồn cười 
Như cô bé nhí nhảnh 
Đang tóm lấy cổ tôi… 
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
Con chó già theo kiểu của Bai-rơn 
Đã đón tôi bằng tiếng sủa vang trước cổng. 
6-1924. 
----------------------- 
*Esenin nhắc đến con chó già sủa “theo kiểu của Bai-rơn” là dựa vào câu chuyện con chó với người hành hương trong trường ca nổi tiếng của Bai-rơn “Chuyến hành hương của Sai-đô Ha-rôn” (Childe Harold’s Pilgrimage). 

'And now I'm in the world alone, 
Upon the wide, wide sea: 
But why should I for others groan, 
When none will sigh for me? 

Perchance my dog will whine in vain, 
Till fed by stranger hands; 
But long ere I come back again, 
He'd tear me where he stands. 

Và bây giờ một mình đơn độc 
Lênh đênh trên sóng, xa nhà 
Ai người đáng cho ta thương khóc? 
Ai người đang khóc vì ta? 

Chỉ con chó ta nuôi, có thể 
Còn nhớ thương ta ít nhiều 
Nhưng người khác cho ăn, nó sẽ 
Quên người chủ trước từng yêu. 
(Bản dịch của Thái Bá Tân)

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét